Wprowadzenie: Program Czyste Powietrze 2025
Program Czyste Powietrze to rządowy program dotacji (finansowany m.in. przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) mający na celu poprawę jakości powietrza i efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych. Umożliwia on właścicielom domów jednorodzinnych (osobom fizycznym) sfinansowanie wymiany starych pieców na nowe źródła ciepła (np. pompa ciepła) oraz przeprowadzenie termomodernizacji budynku, dzięki czemu zmniejszają się koszty ogrzewania i emisja zanieczyszczeń. Od 31 marca 2025 r. ruszyła ponownie – po przerwie pod koniec 2024 roku – nowa edycja programu (tzw. Nowe Czyste Powietrze 2025) ze zmienionymi zasadami, aby uprościć procedury i lepiej dopasować wsparcie do potrzeb beneficjentów. W poniższym artykule przedstawiamy, czym wyróżnia się program Czyste Powietrze 2025, jakie nowe zasady obowiązują od 31 marca, oraz najważniejsze – jaki jest próg dochodowy uprawniający do dofinansowania i jakiej wysokości wsparcia można się spodziewać. Artykuł kierujemy do osób fizycznych planujących złożyć wniosek o dofinansowanie z programu, aby ułatwić im ocenę własnej sytuacji i przygotowanie do aplikacji.
Program Czyste Powietrze 2025 – nowe zasady od 31 marca 2025 r.
31 marca 2025 r. program „Czyste Powietrze” wystartował ponownie w odświeżonej formule, wprowadzając liczne nowe zasady. Najważniejsze zmiany obejmują uproszczenie procedur oraz kilka kluczowych reform: zwiększono kwoty dotacji i podniesiono progi dochodowe, dzięki czemu więcej osób kwalifikuje się na wyższe wsparcie finansowe. Wprowadzono również obowiązkowy audyt energetyczny budynku przed rozpoczęciem inwestycji oraz świadectwo energetyczne po jej zakończeniu – teraz każdy beneficjent musi potwierdzić efektywność energetyczną domu przed i po realizacji prac (to warunek otrzymania dotacji). Zmieniono także zakres dofinansowanych inwestycji: program Czyste Powietrze 2025 nie obejmuje już kotłów gazowych – wsparcie dotyczy wyłącznie ekologicznych źródeł ciepła (np. pompy ciepła, kotły na biomasę) wpisanych na tzw. listę ZUM. Ponadto mechanizm prefinansowania (zaliczki) zmodyfikowano tak, że środki zaliczki trafiają na wydzielone konto beneficjenta (który opłaca faktury wykonawców), co daje większą kontrolę nad wydatkami niż wcześniejsze przekazywanie zaliczki bezpośrednio wykonawcy. Wszystkie te usprawnienia sprawiają, że Nowe Czyste Powietrze 2025 jest bardziej przyjazne wnioskodawcom i efektywniej kieruje fundusze tam, gdzie są najbardziej potrzebne.
Warto dodać, że zasady dotyczące beneficjentów pozostały podobne – program skierowany jest wyłącznie do osób fizycznych będących właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych albo lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą (czyli odrębnych mieszkań), przy czym wymagane jest posiadanie tytułu własności od co najmniej 3 lat (z wyjątkiem dziedziczenia). Dotacje przysługują tylko na budynki mieszkalne oddane do użytku (pozwolenie na budowę wydane do końca 2020 r.) – nowe budynki nie kwalifikują się do programu.
Czyste Powietrze 2025 – progi dochodowe (trzy poziomy dofinansowania)
Dofinansowanie w programie podzielono na trzy poziomy, a każdy z nich ma przypisany określony próg dochodowy. Oznacza to, że wysokość dotacji zależy od dochodu wnioskodawcy (liczonego indywidualnie lub jako przeciętny dochód na osobę w gospodarstwie domowym). Dzięki reformie z 2025 roku progi dochodowe zostały podwyższone, co zwiększa dostępność wyższych dotacji dla większej liczby rodzin. Aktualne progi dochodowe w programie Czyste Powietrze 2025 wyglądają następująco:
- Poziom podstawowy – dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych. Przysługuje wnioskodawcom o łącznym rocznym dochodzie do 135 000 zł (tj. dochód roczny nieprzekraczający 135 tys. zł). Ten próg – bez względu na liczbę osób w gospodarstwie – uprawnia do podstawowego poziomu dofinansowania.
- Poziom podwyższony – dotacja do 70% kosztów kwalifikowanych. Kryterium dochodowe to przeciętnie maksymalnie 2 250 zł na osobę miesięcznie w gospodarstwie wieloosobowym lub 3 150 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Mieszcząc się w tym progu dochodowym, wnioskodawca może otrzymać znacznie wyższe dofinansowanie niż podstawowe. (Uwaga: w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej obowiązuje dodatkowe kryterium – roczny przychód wnioskodawcy (lub małżonka) z działalności nie może przekraczać 40-krotności minimalnego wynagrodzenia).
- Poziom najwyższy – dotacja nawet do 100% kosztów kwalifikowanych. Przeznaczony jest dla osób o najniższych dochodach – kryterium dochodowe wynosi do 1 300 zł na osobę miesięcznie w gospodarstwie wieloosobowym lub do 1 800 zł w jednoosobowym. Dodatkowo wymagane jest spełnienie definicji tzw. ubóstwa energetycznego: w praktyce 100% dotacji otrzymają tylko beneficjenci będący właścicielami bardzo nieenergooszczędnych domów (gdzie zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania przekracza 140 kWh/m² rocznie) lub osoby pobierające określone zasiłki (stały, okresowy, rodzinny lub specjalny opiekuńczy). (Również tutaj dla przedsiębiorców obowiązuje limit przychodu – do 12-krotności minimalnego wynagrodzenia rocznie).
(Warto zauważyć, że podwyższenie progów dochodowych w 2025 r. – o ok. 200–500 zł na osobę w porównaniu z poprzednią edycją – pozwala teraz większej liczbie wnioskodawców „załapać się” na podwyższony lub najwyższy poziom dofinansowania. Dzięki temu część rodzin, które wcześniej mieściły się tylko w podstawowym progu, obecnie kwalifikuje się do wyższego wsparcia.)
Wartość dofinansowania w programie Czyste Powietrze 2025 – ile można otrzymać?
Wartość dofinansowania zależy od poziomu wsparcia, do jakiego kwalifikuje się wnioskodawca na podstawie powyższych progów dochodowych. Program przewiduje pokrycie określonego procentu kosztów kwalifikowanych inwestycji (czyli wydatków na wymianę źródła ciepła, ocieplenie domu, wymianę okien/drzwi, montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła itp.), przy czym obowiązują również maksymalne kwoty dotacji dla poszczególnych rodzajów prac. Innymi słowy – nawet jeśli przysługuje nam 100% dofinansowania, dla każdego typu kosztu ustalono limit, powyżej którego dotacja nie może zostać przyznana. W programie Czyste Powietrze 2025 obowiązują trzy główne poziomy dofinansowania (zgodne z opisanymi wyżej progami dochodowymi):
- Poziom podstawowy: dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych. W praktyce maksymalna kwota wsparcia na pełną typową termomodernizację domu jednorodzinnego (np. ocieplenie przegród + wymiana źródła ciepła) może wynieść ok. 60–66 tys. zł.
- Poziom podwyższony: dotacja do 70% kosztów kwalifikowanych. Dzięki temu znacząca część wydatków może zostać pokryta z dotacji – przykładowo można uzyskać nawet ok. 90–100 tys. zł dofinansowania przy kompleksowym remoncie energetycznym budynku (w przypadku bardzo kosztownych inwestycji, np. z pompą ciepła gruntową, dotacja na poziomie podwyższonym może sięgnąć nawet ~119 tys. zł).
- Poziom najwyższy: dotacja nawet do 100% kosztów kwalifikowanych. Najubożsi beneficjenci mogą więc otrzymać pełne pokrycie kosztów inwestycji (uwaga: podatek VAT nie jest finansowany – nawet przy 100% dotacji VAT trzeba pokryć z własnych środków). Program przewiduje jednak górne limity kwot – w praktyce maksymalna wartość dofinansowania przy najwyższym poziomie to około 170 tys. zł na jednego beneficjenta (przy najbardziej rozbudowanych przedsięwzięciach, np. pełna termomodernizacja z pompą ciepła gruntową).
Wyższe wartości dofinansowania w nowej edycji programu oznaczają, że osoby spełniające kryteria dochodowe mogą zrealizować szeroki zakres prac przy minimalnym wkładzie własnym. W wielu przypadkach dotacja pokryje większość kosztów modernizacji domu (40%, 70%, a nawet 100% wydatków kwalifikowanych – zależnie od poziomu wsparcia). Należy jednak planować inwestycję racjonalnie, ponieważ dla każdego typu kosztów obowiązują osobne limity jednostkowe – nie można otrzymać dotacji powyżej określonej kwoty na dany element przedsięwzięcia. Innymi słowy, dofinansowanie w programie Czyste Powietrze 2025 co prawda może sięgać bardzo wysokich sum, ale nie dowolnie wysokich – każda kategoria wydatku ma swój maksymalny pułap dotacji ustalony przez fundusz.
Jak złożyć wniosek o dofinansowanie z programu Czyste Powietrze 2025?
Aby skorzystać z dofinansowania Czyste Powietrze 2025, należy w pierwszej kolejności upewnić się, że spełnia się odpowiedni próg dochodowy oraz zaplanować kwalifikujące się prace modernizacyjne. Złożenie wniosku krok po kroku wygląda następująco:
- Sprawdzenie kryteriów: Zweryfikuj swój dochód (lub przeciętny dochód na osobę w rodzinie) w odniesieniu do progów programu. Upewnij się także, że jesteś uprawnionym beneficjentem (np. masz tytuł własności domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego) oraz że planowane prace (np. wymiana pieca na nowe źródło ciepła, ocieplenie ścian, wymiana okien, montaż rekuperacji) mieszczą się w katalogu działań dofinansowanych w ramach programu. Program przewiduje dofinansowanie m.in. na wymianę starych źródeł ciepła na ekologiczne, termomodernizację budynku (ocieplenie przegród, stolarki, instalacja wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła itp.) – jeśli jakieś zaplanowane prace nie są objęte programem, nie zostaną uznane za koszty kwalifikowane.
- Audyt energetyczny: Zamów i przeprowadź audyt energetyczny budynku – jest on obecnie obowiązkowym załącznikiem do wniosku. Audytor oceni stan energetyczny domu (zapotrzebowanie na energię, izolacyjność itp.) i zaproponuje zakres prac; na podstawie raportu będziesz wiedzieć, jakie inwestycje są potrzebne, by poprawić efektywność energetyczną. Ten dokument dołączysz do wniosku jako potwierdzenie planowanych działań modernizacyjnych. (Warto skorzystać z pomocy doświadczonych firm – np. Adenergo oferuje kompleksowy audyt wraz z wymaganym raportem, co ułatwia spełnienie wymogów programu.)
- Wypełnienie wniosku: Przygotuj wymagane dokumenty (wyniki audytu, kosztorys planowanych prac, potwierdzenia dochodów itp.) i wypełnij elektroniczny formularz wniosku o dofinansowanie. Wnioski składa się online w Generatorze Wniosków udostępnionym przez właściwy Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW). System elektroniczny przeprowadzi Cię przez kolejne sekcje formularza, gdzie podasz m.in. informacje o nieruchomości, zakres prac, dane wykonawców oraz załączysz wymagane pliki.
- Złożenie wniosku: Prześlij wniosek wraz z załącznikami. Osoby ubiegające się o najwyższy poziom dofinansowania (oraz te wnioskujące o prefinansowanie) muszą złożyć dokumenty za pośrednictwem tzw. operatora gminnego, czyli w urzędzie gminy współpracującym z programem – tam uzyskają bezpłatną pomoc przy kompletowaniu i wysyłaniu dokumentów. W przypadku wnioskodawców uprawnionych do podwyższonego poziomu dotacji wsparcie operatora jest opcjonalne (choć dostępne), a przy podstawowym dofinansowaniu wniosek można złożyć samodzielnie online (przez portal gov.pl, ePUAP) lub tradycyjnie w WFOŚiGW lub urzędzie gminy.
- Oczekiwanie na decyzję i realizacja prac: Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku otrzymasz informację o przyznaniu dotacji (następuje podpisanie umowy dotacyjnej). Następnie możesz przystąpić do realizacji inwestycji zgodnie z założeniami i harmonogramem. Pamiętaj, aby zachować wszystkie faktury i dokumenty potwierdzające wykonanie prac oraz efekt ekologiczny. Po zakończeniu robót musisz wykonać świadectwo charakterystyki energetycznej budynku (obowiązkowo) potwierdzające uzyskane oszczędności energii. Dopiero na tej podstawie składasz wniosek o wypłatę dotacji – dotacja z programu Czyste Powietrze 2025 może zostać wypłacona jednorazowo lub w maksymalnie trzech transzach, w zależności od zakresu prac i decyzji funduszu. Środki zostaną wypłacone na Twój rachunek (lub w części jako zaliczka wcześniej, jeśli korzystałeś z prefinansowania), a Ty rozliczysz je zgodnie z umową, opłacając wykonawców.
Pamiętaj, że poprawne przygotowanie wniosku i pełnej dokumentacji ma kluczowe znaczenie – warto więc dokładnie zapoznać się z wytycznymi programu (dostępnymi na stronie czystepowietrze.gov.pl) lub skorzystać ze wsparcia ekspertów przy kompletowaniu dokumentów. Dzięki temu zwiększysz swoje szanse na sprawne uzyskanie dofinansowania w ramach programu Czyste Powietrze 2025 i pełne wykorzystanie przysługującej Ci dotacji. Powodzenia w ubieganiu się o środki na poprawę efektywności energetycznej domu i wymianę źródła ciepła – to inwestycja, która zaprocentuje niższymi rachunkami i czystszym powietrzem dla nas wszystkich!