Co to jest program Czyste Powietrze?
Program Priorytetowy „Czyste Powietrze” to rządowy program dotacji uruchomiony we wrześniu 2018 roku (z budżetem ok. 103 mld zł na lata 2018–2029). Celem programu jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń poprzez dofinansowanie wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji domów jednorodzinnych. Dofinansowanie przyznawane jest w formie bezzwrotnej dotacji, co pozwoliło już tysiącom właścicieli domów zmodernizować ogrzewanie i ocieplenie budynków, redukując smog i rachunki za ogrzewanie.
Finansowanie programu zapewnia Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) oraz fundusze unijne. Od startu programu do 2023 roku udzielono dotacji na łączną kwotę kilkudziesięciu miliardów złotych. Nabór wniosków ma charakter ciągły – można składać wnioski w dowolnym momencie (aż do planowanego końca programu w 2029 r.).
Kto może uzyskać dofinansowanie w ramach programu?
Beneficjenci: O dofinansowanie mogą się ubiegać osoby fizyczne będące właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych (ew. wydzielonych lokali mieszkalnych z własną księgą wieczystą). Na jeden budynek lub lokal mieszkalny można otrzymać tylko jedną dotację, a każdy właściciel może skorzystać z programu tylko raz. Wnioski przyjmowane są dla istniejących budynków mieszkalnych użytkowanych – nie kwalifikują się domy nowo budowane (wymagane jest pozwolenie na budowę wydane przed 2021 r.). Od 2025 r. wprowadzono również wymóg posiadania tytułu własności budynku od co najmniej 3 lat przed datą złożenia wniosku (nie dotyczy dziedziczenia).
Kryterium dochodowe: Program jest dostępny dla osób o szerokim zakresie dochodów. W podstawowym poziomie wsparcia (liczy się jedynie dochód roczny do 135 000 zł). Wyższe dotacje są zarezerwowane dla osób o niższych dochodach – szczegóły przedstawiamy w następnej sekcji, omawiającej poziomy dofinansowania.
Na co przysługuje dotacja w programie Czyste Powietrze?
Zakres dofinansowania: Dotację można uzyskać na inwestycje służące poprawie efektywności energetycznej domu i redukcji emisji. Obejmuje to m.in.: wymianę starego źródła ciepła (np. likwidację pieca węglowego i montaż pompy ciepła, kotła gazowego lub kotła na biomasę), ocieplenie domu (ścian, dachu, stropu, fundamentów), wymianę okien i drzwi na energooszczędne, instalację wentylacji mechanicznej z rekuperacją, a także montaż wybranych odnawialnych źródeł energii (np. kolektorów słonecznych do podgrzewania wody użytkowej). Uwaga: Od 2025 r. program nie przewiduje już dotacji na instalacje fotowoltaiczne (wsparcie do PV można uzyskać osobno, np. w programie Mój Prąd).
Koszty kwalifikowane: Dofinansowanie obejmuje tylko wydatki spełniające wymagania techniczne programu. Materiały i urządzenia muszą osiągać określone parametry (np. minimalną izolacyjność cieplną czy standard efektywności kotła/pompy ciepła), aby ich koszt mógł być pokryty dotacją. Każdy rodzaj przedsięwzięcia ma też ustalony maksymalny limit kwotowy dotacji. Wydatki niezwiązane z oszczędnością energii (np. prace wykończeniowe, klimatyzacja chłodząca) nie podlegają dofinansowaniu.
Forma wsparcia i łączenie ulg: Dotacja z programu Czyste Powietrze jest bezzwrotna i wypłacana po zakończeniu inwestycji. Nie można jej łączyć z innymi dotacjami publicznymi na ten sam zakres kosztów. Można natomiast skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej – odliczyć od dochodu te wydatki na termomodernizację, które nie zostały sfinansowane dotacją (tzn. nie wolno odliczyć części pokrytej dotacją, ale pozostałe koszty już tak).
Poziomy dofinansowania w programie Czyste Powietrze 2025
Program oferuje trzy poziomy dotacji uzależnione od dochodu beneficjenta (im niższe dochody, tym wyższe procentowe wsparcie). Aktualne progi dochodowe i maksymalne dofinansowanie (2025):
- Poziom podstawowy – dotacja do 40% kosztów kwalifikowanych. Kryterium: roczny dochód wnioskodawcy do 135 000 zł.
- Poziom podwyższony – dotacja do 70% kosztów. Kryterium: dochód miesięczny na osobę do 2 250 zł netto (w gospodarstwie wieloosobowym) lub 3 150 zł netto (jednoosobowym).
- Poziom najwyższy – dotacja do 100% kosztów kwalifikowanych. Dla osób o najniższych dochodach: dochód miesięczny netto na osobę do 1 300 zł (wieloosobowe) lub 1 800 zł (jednoosobowe), spełniających definicję ubóstwa energetycznego (wymóg: bardzo niska efektywność energetyczna domu – zapotrzebowanie na ciepło >140 kWh/m² rocznie – lub pobieranie określonych zasiłków).
Większość wnioskodawców otrzymuje dotację na poziomie 40% lub 70% kosztów, podczas gdy najubożsi mogą uzyskać niemal pełne pokrycie wydatków. Pamiętaj: dotacja obejmuje koszty netto – podatek VAT zawsze pokrywa inwestor z własnych środków. Obowiązują też limity kwotowe dotacji dla poszczególnych rodzajów prac, więc nawet 100% dofinansowania ma swoje maksymalne kwoty.
(Osoby prowadzące działalność gospodarczą muszą dodatkowo spełnić limit rocznego przychodu – dla poziomu podwyższonego do 40-krotności, a dla poziomu najwyższego do 12-krotności minimalnego wynagrodzenia.)
Nabór wniosków 2025 i czas realizacji inwestycji
- Tryb naboru: Nabór wniosków w 2025 r. jest ciągły – wnioski można składać na bieżąco, nie ma ograniczonych terminów. Dokumenty przyjmuje właściwy WFOŚiGW dla danego województwa, aż do wyczerpania środków programu (planowanego do 2029 r.).
- Decyzja i umowa: Ocena złożonego wniosku trwa zwykle do 30 dni (może się wydłużyć, jeśli wymagane będą uzupełnienia). Wnioskodawca zostanie ewentualnie wezwany do poprawienia braków, a po pozytywnej weryfikacji wydana zostanie decyzja i przygotowana umowa o dofinansowanie do podpisu. Umowę podpisuje beneficjent i fundusz (elektronicznie lub tradycyjnie).
- Czas realizacji prac: Od dnia złożenia wniosku o dofinansowanie beneficjent ma 24 miesięce na wykonanie inwestycji (dokładny termin będzie określony w umowie). Roboty można wykonać etapami lub jednorazowo – ważne, by dotrzymać terminu.
- Przedłużenie terminu: Jeśli prace opóźniają się, możliwe jest wystąpienie o aneks do umowy i przedłużenie terminu realizacji. Należy pilnować harmonogramu – przekroczenie terminu bez zgody funduszu grozi utratą dotacji.
Przygotowanie do złożenia wniosku – audyt energetyczny i wymagane załączniki
- Audyt energetyczny (obowiązkowy): Od 2025 r. warunkiem udziału w programie jest wykonanie audytu energetycznego budynku przed rozpoczęciem inwestycji. Dokument podsumowujący audyt (DPAE) stanowi obowiązkowy załącznik do wniosku. Po zakończeniu prac trzeba będzie przedstawić świadectwo energetyczne budynku (potwierdzi uzyskane oszczędności energii). Warto zlecić audyt przed złożeniem wniosku, aby dobrze zaplanować prace i mieć wymagany dokument już na starcie. Adenergo oferuje w tym zakresie wsparcie – np. Pakiet Start za 1 zł, obejmujący wstępny audyt i analizę termomodernizacyjną domu z oceną możliwości wysokości pozyskanej dotacji. To świetny sposób, by przygotować się do inwestycji i zwiększyć szanse na dofinansowanie.
- Wymagane dokumenty: Zanim zaczniesz wypełniać wniosek, zgromadź niezbędne dokumenty i załączniki. Będą potrzebne m.in.:
- Dokument potwierdzający własność domu – np. odpis z księgi wieczystej lub akt notarialny.
- Dowód osobisty – dane wnioskodawcy potrzebne do wniosku (PESEL, seria i nr dokumentu).
- Zaświadczenie o dochodach – jeśli ubiegasz się o podwyższony lub najwyższy poziom dofinansowania; wydaje je Miejski/Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej na podstawie zeznań PIT (dla gospodarstwa domowego).
- Audyt energetyczny – dokument podsumowujący audyt (jeśli już wykonany).
- Oferty lub umowy z wykonawcami – jeśli zamierzasz skorzystać z zaliczki (prefinansowania), dołącz kopie zawartych umów (do 3) z wykonawcami.
- Inne załączniki wymagane przez formularz wniosku (zgodnie z instrukcją) – np. zgoda współwłaściciela, stosowne oświadczenia, potwierdzenie złomowania starego kotła itp.
- Ochrona danych osobowych: Wniosek zawiera dane osobowe wnioskodawcy, które NFOŚiGW/WFOŚiGW będą przetwarzać wyłącznie w celach realizacji programu zgodnie z RODO. Należy wyrazić zgodę na przetwarzanie danych – mamy prawo wglądu i poprawy swoich danych (wycofanie zgody uniemożliwi uzyskanie dotacji).
Złożenie wniosku – elektronicznie czy papierowo?
- Wniosek elektroniczny (portal beneficjenta): Najwygodniej złożyć wniosek online przez portal gov.pl (system GWD – Generator Wniosków o Dofinansowanie). Zakładamy konto, wypełniamy formularz wniosku i dołączamy skany załączników. Gotowy wniosek podpisujemy elektronicznie (np. Profilem Zaufanym lub podpisem kwalifikowanym) i wysyłamy. Potwierdzenie złożenia przyjdzie na e-mail. Droga elektroniczna jest szybka i minimalizuje ryzyko błędów formalnych.
- Wniosek papierowy: Można też złożyć wniosek w formie papierowej. W tym celu wypełniamy formularz w systemie GWD, zatwierdzamy, drukujemy go i podpisujemy odręcznie. Taki wniosek (z kopiami załączników) składamy osobiście lub listem poleconym za zwrotnym poświadczeniem odbioru do właściwego WFOŚiGW (zgodnie z lokalizacją inwestycji). Wiele urzędów gmin prowadzi punkty konsultacyjne programu, gdzie można uzyskać pomoc i złożyć wniosek papierowy – stamtąd zostanie on przekazany do WFOŚiGW.
- Wniosek za pośrednictwem banku: Niektóre banki komercyjne współpracują z programem – udzielając kredytu na inwestycję, pomagają jednocześnie złożyć wniosek o dotację. To dogodne rozwiązanie, gdy planujemy finansować przedsięwzięcie kredytem – bank zajmie się formalnościami dotacyjnymi i prześle nasz wniosek do funduszu.
- Którą opcję wybrać? Forma elektroniczna jest preferowana (szybsza i wygodniejsza), ale tradycyjna papierowa jest również akceptowalna. Ważne, aby wniosek wypełnić poprawnie i kompletnie, niezależnie od sposobu złożenia. W razie wątpliwości można skorzystać z bezpłatnej pomocy doradców w WFOŚiGW lub utworzonych punktów konsultacyjnych w gminie oraz Operatorów Gminnych (wnioski składane dla beneficjentów dla progu podwyższonego i najwyższego) .
Instrukcja krok po kroku – jak złożyć wniosek o dofinansowanie
- Przygotuj audyt i dokumenty. Upewnij się, że masz wykonany wymagany audyt energetyczny (lub przynajmniej zamówiony). Zbierz potrzebne dokumenty: dowód własności, ewentualne zaświadczenie o dochodach itp. Przemyśl zakres planowanych prac – pomoże Ci w tym audyt, który wskazuje, co warto wykonać. (Jeśli budynek ma współwłaścicieli, uzyskaj ich zgodę na piśmie).
- Wypełnij formularz wniosku. Zaloguj się na gov.pl i utwórz w systemie GWD nowy wniosek o dofinansowanie programu Czyste Powietrze. Uzupełnij wszystkie pola formularza zgodnie z instrukcjami – wpisz swoje dane, informacje o budynku i źródle ciepła, planowane przedsięwzięcia, szacowane koszty oraz sposób finansowania reszty inwestycji. Po wypełnieniu sprawdź uważnie wniosek (generator pozwala zweryfikować poprawność i kompletność danych).
- Złóż wniosek. Do gotowego wniosku dołącz wymagane załączniki (skany dokumentów) i podpisz go elektronicznie (np. Profilem Zaufanym). Następnie prześlij wniosek online – otrzymasz e-mail z potwierdzeniem. Jeśli składasz wniosek papierowo, wydrukuj formularz z systemu, podpisz odręcznie i wraz z kopiami załączników zanieś lub wyślij do WFOŚiGW (pamiętaj o zachowaniu potwierdzenia nadania).
- Poczekaj na ocenę. Fundusz sprawdzi Twój wniosek. Jeśli brakuje jakichś dokumentów lub informacji, otrzymasz wezwanie do uzupełnienia – dokonaj poprawek niezwłocznie. Gdy wniosek przejdzie pozytywną weryfikację, otrzymasz decyzję o przyznaniu dotacji oraz do podpisu umowę o dofinansowanie. Podpisz umowę (zwróć ją funduszowi) – od tego momentu środki są dla Ciebie zarezerwowane.
- Zrealizuj inwestycję. Po podpisaniu umowy przeprowadź zaplanowane prace w wyznaczonym czasie. Skorzystaj z usług wykwalifikowanych wykonawców i kup materiały zgodnie z projektem. Jeśli otrzymałeś zaliczkę (prefinansowanie) – wykorzystaj ją do opłacenia części kosztów (zgodnie z przeznaczeniem), a resztę wydatków pokryj z własnych środków lub kredytu. Zbieraj wszystkie faktury i potwierdzenia zapłaty za materiały oraz usługi. Po zakończeniu robót zleć wykonanie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku – będzie potrzebne do rozliczenia dotacji.
- Złóż wniosek o płatność częściową. Gdy inwestycja jest ukończona, przygotuj rozliczenie dotacji – czyli wniosek o płatność końcową. Do formularza rozliczeniowego dołącz faktury za poniesione koszty kwalifikowane, dowody ich opłacenia, protokoły odbioru robót sporządzonych przez wykonawców, sporządzone po modernizacji świadectwo charakterystyki energetycznej budynku oraz dokument potwierdzający likwidację starego pieca (jeśli dotyczy). Złóż wniosek o płatność we wskazanym terminie (najpóźniej do końca okresu realizacji określonego w umowie).
- Odbierz dotację. Fundusz zweryfikuje Twoje rozliczenie i – po jego akceptacji – wypłaci dotację na Twój rachunek bankowy (jednorazowo lub w ustalonych transzach). Jeśli wcześniej otrzymałeś zaliczkę, zostanie ona odliczona od końcowej wypłaty.
Wniosek o płatność – rozliczenie i wypłata dofinansowania
Po zakończeniu prac musisz rozliczyć projekt, aby fundusz wypłacił Ci przyznane środki. Wniosek o płatność złóż nie później niż do upływu terminu realizacji z umowy – najlepiej od razu po zakończeniu robót. Do rozliczenia dołącz wszystkie potrzebne dokumenty: faktury i potwierdzenia zapłaty, świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, potwierdzenie zezłomowania starego kotła (gdy dotyczy) oraz inne wymagane załączniki. Po pozytywnej weryfikacji rozliczenia fundusz wypłaci Ci dotację na konto – w całości lub w ustalonych częściach (pamiętaj, że zaliczka jest częścią dotacji i zostanie odjęta).
Okres trwałości i kontrola: Przez 5 lat od otrzymania dotacji obowiązuje utrzymanie efektów ekologicznych – nie możesz zdemontować dofinansowanych instalacji ani zaprzestać ich używania bez zgody funduszu. W tym okresie możliwa jest kontrola – przedstawiciele funduszu lub gminy mogą sprawdzić, czy inwestycja została zrealizowana i czy nowe urządzenia są użytkowane zgodnie z przeznaczeniem. Naruszenie warunków (np. usunięcie instalacji, sprzedaż dotowanego urządzenia przed upływem 5 lat) może skutkować koniecznością zwrotu dotacji.
Prefinansowanie dotacji – zaliczka na start inwestycji
- Na czym polega zaliczka? Prefinansowanie to wypłata części dotacji z góry, jeszcze przed rozpoczęciem inwestycji. Z mechanizmu tego mogą korzystać tylko beneficjenci podwyższonego lub najwyższego poziomu dofinansowania, którzy realizują program z udziałem operatora (gminy). Osoby z podstawowym poziomem wsparcia nie mają takiej możliwości – muszą sfinansować całość prac, a dotację otrzymają dopiero po ich rozliczeniu.
- Zasady zaliczki: W nowej edycji programu maksymalna zaliczka to 35% przyznanej kwoty dotacji. Aby ją otrzymać, trzeba złożyć wraz z wnioskiem kopie umów z wykonawcami (do 3 umów) na planowane prace. Po akceptacji wniosku przez operatora, fundusz przekazuje zaliczkę na specjalne konto celowe beneficjenta. Pieniądze z zaliczki możesz wydawać tylko na opłacenie faktur związanych z inwestycją – sam regulujesz płatności dla wykonawców. Pozostałe koszty pokrywasz z własnych środków lub kredytu, w tym podatek VAT jest zawsze kosztem po stronie beneficjenta.
- Czy warto? Prefinansowanie ułatwia rozpoczęcie inwestycji osobom, które nie dysponują pełną kwotą na start. Dzięki zaliczce można ruszyć z pracami bez czekania na refundację po zakończeniu. Trzeba jednak pamiętać, że korzystanie z zaliczki wiąże się z większą liczbą formalności i wymaga współpracy z operatorem programu. Po zakończeniu robót i tak następuje standardowe rozliczenie – wcześniejsza zaliczka zostanie wówczas odjęta od kwoty wypłacanej na końcu. W 2025 r. zmniejszono maksymalną wysokość zaliczki (z 50% do 35% dotacji), aby lepiej zabezpieczyć środki, ale dla uprawnionych osób nadal jest to bardzo przydatna opcja, która poprawia płynność finansową projektu.
Wsparcie przy wniosku – oferta Adenergo
Adenergo oferuje profesjonalną pomoc na każdym etapie ubiegania się o dotację z programu Czyste Powietrze. Możemy przygotować dla Ciebie pełny audyt energetyczny spełniający wymogi programu, pomóc skompletować wszystkie zaświadczenia i dokumenty oraz wypełnić wniosek o dofinansowanie jak i o płatność (a nawet złożyć go w Twoim imieniu). Dzięki naszemu doświadczeniu masz pewność, że dokumenty będą poprawne i kompletne, co zwiększa szanse na szybką pozytywną decyzję funduszu.
Pakiet Start Czyste Powietrze – za symboliczne 1 zł – to wstępny audyt i konsultacja dotacyjna Adenergo. W ramach pakietu sprawdzimy stan energetyczny Twojego domu, zaproponujemy opłacalne usprawnienia, oszacujemy potencjalne oszczędności oraz przede wszystkim określimy, na jakie dofinansowanie możesz liczyć. To doskonały sposób, by przygotować się do inwestycji przed złożeniem wniosku.
Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy, skontaktuj się z Adenergo. Doradzimy, sprawdzimy Twoje możliwości i poprowadzimy Cię przez cały proces. Z nami droga do dotacji będzie prostsza, a Ty szybciej osiągniesz cel – ciepły, energooszczędny dom z dofinansowaniem.
Zamów Pakiet Start za 1 zł już teraz – skorzystaj z pomocy Adenergo i zrealizuj swoją inwestycję z maksymalnym dofinansowaniem!