Termomodernizacja budynku krok po kroku – od audytu po dofinansowanie

Dlaczego termomodernizacja jest ważna?

Termomodernizacja to zestaw działań mających na celu zmniejszenie zapotrzebowania budynku na energię cieplną. Wielu właścicieli nieruchomości w Polsce nadal boryka się z problemem źle ocieplonych budynków – nawet 30–35% ciepła może uciekać z domu przez nieocieplone ściany. Powoduje to szybkie wychładzanie wnętrz, konieczność intensywnego ogrzewania i wysokie rachunki, a także wzrost emisji CO₂ do atmosfery. Kompleksowa termomodernizacja rozwiązuje te problemy poprzez poprawę izolacyjności przegród i modernizację systemu grzewczego. W efekcie budynek zużywa mniej energii, co obniża koszty eksploatacji i poprawia komfort cieplny mieszkańców. Dodatkowo modernizacja zwiększa wartość nieruchomości oraz ma pozytywny wpływ na środowisko, redukując niską emisję z przestarzałych źródeł ciepła.

Od kilku lat termomodernizacja domów jednorodzinnych jest wspierana przez rządowy program „Czyste Powietrze”. W roku ruszyła nowa odsłona tego programu, która sprawiła, że temat unowocześniania budynków stał się jeszcze bardziej aktualny. Poniżej przedstawiamy kompleksowy przewodnik krok po kroku, jak podejść do termomodernizacji domu – od oceny stanu budynku i audytu energetycznego, aż po skorzystanie z dostępnych form dofinansowania. Choć przykłady dotyczą głównie domów jednorodzinnych, wiele z tych zasad ma zastosowanie również przy modernizacji budynków użyteczności publicznej czy komercyjnych.

Ocena stanu budynku – czy Twój obiekt potrzebuje termomodernizacji?

Zanim rozpoczniemy jakiekolwiek prace, warto ocenić aktualny stan energetyczny budynku. Analiza ta pozwoli stwierdzić, czy termomodernizacja jest konieczna i które obszary wymagają poprawy. Oto typowe sygnały świadczące o dużych stratach ciepła i niskiej efektywności energetycznej obiektu:

· Wysokie koszty ogrzewania – rachunki za ciepło są bardzo duże, a mimo to w sezonie zimowym trudno utrzymać komfortową temperaturę we wnętrzach.

· Zimne ściany i stropy – przegrody zewnętrzne (ściany, dach, podłoga na gruncie) nie spełniają obecnych norm izolacyjności (współczynnik U), co dotyczy zwłaszcza starszych domów bez ocieplenia. Budynek wychładza się szybko, a ogrzewanie musi pracować ciągle na wysokich obrotach.

· Przeciągi, nieszczelna stolarka – w domu zainstalowane są stare, nieszczelne okna lub drzwi. Nawet przy ogrzewaniu odczuwa się chłodne powiewy, a okolice okien/drzwi mogą być wyraźnie zimniejsze.

· Przestarzałe źródło ciepła – system grzewczy oparty jest na wyeksploatowanym, mało wydajnym kotle (np. stary “kopciuch” na węgiel) generującym duże koszty i zanieczyszczenia.

· Problemy z wentylacją – budynek ma jedynie tradycyjną wentylację grawitacyjną, przez co wraz z usuwanym zużytym powietrzem ucieka niekontrolowanie wiele ciepła. Występuje też zawilgocenie ścian lub rozwój pleśni z powodu słabej wentylacji i brak izolacji termicznej.

Jeśli zauważysz kilka z powyższych zjawisk, warto rozważyć termomodernizację. Poprawa izolacji oraz modernizacja ogrzewania mogą w takim przypadku przynieść znaczące oszczędności i polepszyć warunki w budynku. Dla wstępnej oceny można posłużyć się kamerą termowizyjną (pokazującą gdzie ucieka ciepło) lub skorzystać z porad audytora energetycznego. Pamiętaj, że przy termomodernizacji kluczowe jest podejście całościowe: częściowe działania (np. tylko wymiana pieca) mogą nie dać pożądanego efektu, jeśli inne elementy (np. ściany bez ocieplenia) nadal powodują straty energii.

Audyt energetyczny – fundament skutecznej termomodernizacji

Pierwszym krokiem do zaplanowania efektywnej modernizacji budynku powinien być audyt energetyczny. Jest to kompleksowa analiza, w której uprawniony specjalista ocenia obecny stan energetyczny domu, lokalizuje największe straty ciepła oraz rekomenduje optymalne ulepszenia. Audyt wskazuje, co konkretnie należy zrobić, w jakiej kolejności i jaki przyniesie to efekt – dzięki czemu inwestor zyskuje rzetelną podstawę do podjęcia decyzji. Dobrze wykonany audyt zawiera m.in.: bilans zużycia energii (ogrzewanie, wentylacja, ciepła woda), ocenę izolacyjności przegród, sprawność systemu grzewczego oraz warianty proponowanych usprawnień wraz z kalkulacją oszczędności.

Dlaczego audyt jest tak istotny? Bez niego łatwo przeznaczyć środki na działania, które nie przyniosą oczekiwanych rezultatów. Na przykład właściciel mógłby wymienić kocioł na nowy o takiej samej mocy jak stary, licząc na niższe rachunki. Jeśli jednak dom ma słabą izolację, nowy kocioł nadal będzie pracował intensywnie, a paliwo wciąż będzie zużywane w dużych ilościach. Audyt zapobiegnie takim błędom – doradzi on np. by najpierw ocieplić ściany, a dopiero potem dobrać odpowiedniej mocy źródło ciepła dostosowane do zmodernizowanego budynku. Dzięki temu unikamy przewymiarowania urządzeń i niepotrzebnych kosztów eksploatacji w przyszłości.

Od roku znaczenie audytu dodatkowo wzrosło, ponieważ w nowej edycji programu „Czyste Powietrze” audyt energetyczny stał się obowiązkowy przed rozpoczęciem prac termomodernizacyjnych. Innymi słowy, chcąc uzyskać dotację, trzeba najpierw sporządzić audyt i dołączyć go do wniosku o dofinansowanie. Program przewiduje nawet refundację kosztów tej usługi – można otrzymać dofinansowanie na przygotowanie audytu energetycznego (oraz późniejszego świadectwa energetycznego). W praktyce oznacza to, że inwestorzy nie muszą się obawiać kosztu audytu – jego wykonanie jest współfinansowane, a korzyści z posiadania profesjonalnej ekspertyzy są nie do przecenienia.

Oto tabela z aktualnymi (na 2025) progami dofinansowania kosztów audytu energetycznego i świadectwa w ramach Czyste Powietrze:

Rodzaj usługi / dokumentu	Intensywność dofinansowania / refundacji	Limit kwotowy / komentarz
Audyt energetyczny	do 100% kosztów netto	maks. 1 200 zł
Audyt energetyczny – wariant podstawowy (niski poziom dofinansowania)	do 40% kosztów netto	maks. 480 zł
Audyt energetyczny – wariant podwyższony	do 70% kosztów netto	maks. 840 zł
Świadectwo charakterystyki energetycznej (po zakończeniu modernizacji)	refundacja	do 400 zł
Łącznie (audyt + świadectwo)	—	do ok. 1 600 zł

Uwagi:

Refundacja audytu (czyli pokrycie jego kosztów) obowiązuje tylko wtedy, gdy zakres prac wskazany w audycie zostanie w pełni zrealizowany w ramach wniosku o dofinansowanie. W przeciwnym razie — koszty audytu nie będą uznane jako kwalifikowane.
W nowej edycji programu audyt energetyczny jest obowiązkowy przy realizacji tzw. „kompleksowej termomodernizacji”.

Porada: Koszt przeprowadzenia audytu zależy od wielkości i typu budynku, ale zazwyczaj stanowi niewielki ułamek wydatków całej inwestycji. Inwestycja w audyt zwraca się wielokrotnie dzięki możliwości uzyskania wyższych dotacji i lepszemu zaplanowaniu prac. Warto skorzystać z usług doświadczonych firm audytorskich – przykładowy zakres i ceny audytu energetycznego można sprawdzić na stronie cennik usług Adenergo.

Planowanie zakresu prac i kolejność termomodernizacji

Mając w ręku raport z audytu, możemy przystąpić do zaplanowania zakresu termomodernizacji. Zakres ten może obejmować różne elementy budynku – od pojedynczej usprawnionej instalacji po kompleksowy remont energetyczny. To, na co się zdecydujemy, zależy od stanu technicznego obiektu, oczekiwanych efektów oraz budżetu. Docelowo warto dążyć do kompleksowej modernizacji, ale w razie ograniczeń finansowych można rozłożyć prace na etapy. Kluczowe jest jednak zachowanie właściwej kolejności działań, tak by każda kolejna inwestycja korzystała z efektów poprzednich, a nie była marnowana przez zaniedbania w innych obszarach.

Na podstawie doświadczeń ekspertów i wytycznych programów wsparcia (jak „Czyste Powietrze”) ustalono optymalną sekwencję prac. Prawidłowa kolejność kroków termomodernizacji domu jednorodzinnego powinna wyglądać następująco:

Ocieplenie ścian zewnętrznych (elewacji) – czyli montaż systemu ociepleń. To fundament termomodernizacji, który drastycznie zmniejsza ucieczkę ciepła przez przegrody pionowe. Dobrze zaizolowane ściany zatrzymują ciepło zimą wewnątrz domu, a latem chronią wnętrza przed nagrzewaniem. W praktyce polega to na przyklejeniu do ścian płyt termoizolacyjnych (styropian, wełna mineralna itp.), zatopieniu siatki zbrojącej w warstwie kleju oraz nałożeniu tynku elewacyjnego – najlepiej jako kompletnego systemu ociepleniowego od jednego producenta. Taki system zawiera wszystkie niezbędne materiały (kleje, izolacja, siatki, grunty, tynki), które razem tworzą szczelną i trwałą termoizolację.
Docieplenie pozostałych przegród – po ścianach należy zaizolować dach/poddasze, stropy oraz ewentualnie podłogę na gruncie czy fundamenty. Przez nieocieplony dach ucieka nawet 20–35% ciepła, dlatego izolacja stropu lub połaci dachowej jest równie istotna co ocieplenie ścian. Podobnie, izolacja podłogi nad zimną piwnicą lub gruntu ograniczy wychładzanie pomieszczeń od dołu. Te prace można wykonywać równolegle ze ścianami lub tuż po, aby dom zyskał kompletną “otulinę” termiczną.
Wymiana lub uszczelnienie stolarki okiennej i drzwiowej – po ociepleniu przegród warto zająć się oknami i drzwiami zewnętrznymi. Jeśli dotychczasowa stolarka jest stara, nieszczelna lub o słabych parametrach, opłaca się wymienić ją na nowoczesną, energooszczędną (np. okna z pakietem trójszybowym o niskim U). W przypadku gdy okna są w dobrym stanie, należy zadbać o ich uszczelnienie i eliminację mostków termicznych wokół ościeży. Dobrze zamontowane okna i drzwi o wysokiej izolacyjności cieplnej zapobiegają przeciągom i utracie ciepła, uzupełniając efekt ocieplenia ścian.
Modernizacja systemu grzewczego i wentylacji – dopiero na tym etapie przychodzi czas na źródło ciepła oraz inne instalacje. Po znacznym obniżeniu zapotrzebowania budynku na energię (dzięki izolacji) możemy dobrać odpowiedni system ogrzewania. Często wiąże się to z wymianą starego kotła na nowoczesne, wysokosprawne urządzenie, takie jak pompa ciepła, kocioł na biomasę czy wydajny kocioł gazowy kondensacyjny (choć od r. dotacje już nie obejmują kotłów gazowych – szczegóły w dalszej części). Ważne, aby moc nowego urządzenia dostosować do zredukowanych strat ciepła budynku – dzięki czemu będzie ono pracować efektywnie, bez nadmiernego zużycia paliwa. Modernizacja może objąć też wewnętrzną instalację grzewczą (wymianę lub usprawnienie grzejników, rur, zaworów) oraz system przygotowania ciepłej wody użytkowej, tak aby cały układ działał sprawniej. Warto rozważyć montaż wentylacji mechanicznej z rekuperacją, zwłaszcza w szczelnie ocieplonych domach. Rekuperator odzyskuje ciepło z wywiewanego powietrza, zapewniając świeżą wymianę powietrza bez wychładzania pomieszczeń – poprawia to klimat wewnętrzny i dodatkowo zmniejsza straty energii.
Wykorzystanie OZE (opcjonalnie) – coraz częściej termomodernizacja uzupełniana jest inwestycjami w odnawialne źródła energii. Przykładem jest montaż paneli fotowoltaicznych dostarczających darmowy prąd ze słońca czy kolektorów słonecznych do podgrzewania wody. Choć w aktualnym programie Czyste Powietrze instalacje fotowoltaiczne nie są już dotowane (można na nie uzyskać wsparcie z osobnych programów, np. „Mój Prąd”), wiele osób decyduje się na PV z własnych środków, aby uniezależnić się od cen energii. Zainstalowanie fotowoltaiki umożliwia zasilanie pompy ciepła, rekuperatora czy oświetlenia domu własnym prądem obniżając rachunki. Energia słoneczna i dobrze ocieplony budynek to duet, który maksymalizuje oszczędności i czyni dom niemal zeroemisyjnym.

Podsumowując, kompleksowy plan termomodernizacji powinien objąć ocieplenie przegród (ściany, dach, podłogi), modernizację stolarki, źródła ciepła oraz ewentualne systemy OZE i wentylacji. Kluczowe jest wykonanie wszystkiego we właściwej kolejności – najpierw ograniczamy straty ciepła, potem inwestujemy w nowe źródła energii. Taka strategia daje najlepsze rezultaty ekonomiczne i techniczne. Warto także zaplanować terminy prac z uwzględnieniem warunków pogodowych: np. ocieplanie ścian zewnętrznych najlepiej wykonywać od wiosny do jesieni, przy temperaturach +°C do +°C, aby materiały budowlane wiązały prawidłowo.

Wykonanie termomodernizacji – jakość ma znaczenie

Gdy plan jest gotowy i zapewniliśmy finansowanie, pora na realizację prac termomodernizacyjnych. Na tym etapie równie ważna co sam zakres robót jest fachowa jakość ich wykonania. Błędy popełniane przy ociepleniu czy montażu urządzeń mogą obniżyć spodziewane efekty, dlatego zaleca się powierzyć prace wykwalifikowanym ekipom. Kilka praktycznych wskazówek:

· Wybór materiałów: Stosuj produkty o sprawdzonych parametrach i z certyfikatami. Przykładowo, ocieplając dom, najlepiej wykorzystać kompletny system ociepleń renomowanego producenta, składający się z kompatybilnych składników (płyty izolacyjne + kleje + tynk itp.). Unikaj mieszania przypadkowych materiałów, bo może to skutkować np. pękaniem tynków czy zawilgoceniem. Wybierając urządzenie grzewcze, upewnij się, że spełnia ono najnowsze normy efektywności i emisyjności (w przypadku dotacji – musi figurować na liście ZUM – Zielona Lista Urządzeń i Materiałów).

· Wykonawcy: Zatrudnij doświadczonych fachowców specjalizujących się w danym rodzaju prac. Dobrze wykonana izolacja to ciągłość ocieplenia bez mostków termicznych, właściwe kołkowanie płyt, zgodność z technologią producenta – tego może dopilnować tylko rzetelna ekipa. Podobnie montaż kotła czy pompy ciepła powinien wykonać licencjonowany instalator. Nie bój się prosić o referencje i sprawdzać poprzednich realizacji wykonawców.

· Nadzór i odbiory: W trakcie prac monitoruj kluczowe etapy. Sprawdzaj, czy izolacja jest układana zgodnie z projektem (grubość, szczelność), czy okna są osadzone z taśmami paroizolacyjnymi, czy instalacja grzewcza jest odpowietrzona i wyregulowana itp. Po zakończeniu każdej fazy dokonaj odbioru prac – łatwiej korygować usterki na bieżąco niż po zamknięciu inwestycji.

· Bezpieczeństwo i formalności: Pamiętaj o przepisach – np. wymiana kotła na nowy może wymagać aktualizacji projektu komina lub zgłoszenia do nadzoru budowlanego. Przy poważniejszych pracach (np. ocieplenie budynku zmieniające wygląd elewacji) może być konieczne zgłoszenie robót budowlanych w urzędzie lub nawet pozwolenie na budowę, jeśli budynek jest zabytkowy. Sprawdź te kwestie przed startem, aby uniknąć problemów prawnych.

Solidnie przeprowadzona termomodernizacja przyniesie szereg korzyści: zmniejszenie rachunków za ogrzewanie nawet o 40–60 % (a w niektórych przypadkach nawet do 70 %) dzięki redukcji strat ciepła, poprawę komfortu termicznego (ciepło zimą, chłodniej latem w izolowanych pomieszczeniach), eliminację przeciągów i zawilgocenia, a także wyższą wartość rynkową i żywotność budynku. W dodatku, poprzez ograniczenie spalania paliw i emisji zanieczyszczeń, dokładamy cegiełkę do walki ze smogiem i zmianami klimatu. To wszystko sprawia, że termomodernizacja jest inwestycją nie tylko w prywatne oszczędności, ale i w lepsze środowisko dla wszystkich.

**Program Czyste Powietrze – jak uzyskać dofinansowanie?**

Profesjonalnie zaplanowana termomodernizacja wiąże się z kosztami, jednak od kilku lat polscy inwestorzy mogą liczyć na znaczące wsparcie finansowe ze środków publicznych. Głównym ogólnokrajowym programem dotacji jest rządowy program „Czyste Powietrze”, dedykowany dla właścicieli domów jednorodzinnych (lub wyodrębnionych lokali w takich domach). Poniżej omawiamy, jak skorzystać z dofinansowania w ramach nowej edycji programu w roku – jakie warunki trzeba spełnić, co można sfinansować i na jaką pomoc można liczyć.

Warunki udziału i składanie wniosku

Aby zostać beneficjentem programu Czyste Powietrze, należy być osobą fizyczną będącą właścicielem lub współwłaścicielem domu jednorodzinnego (ew. wydzielonego lokalu z księgą wieczystą) – przy czym wymagane jest posiadanie tytułu własności co najmniej 3 lata przed złożeniem wniosku (z wyjątkiem dziedziczenia). Program jest adresowany głównie do właścicieli istniejących budynków mieszkalnych, które zostały wybudowane przed końcem roku (nowe domy nie kwalifikują się). Wnioski o dotację składa się online poprzez Portal Beneficjenta na stronie gov.pl, a następnie podpisany wydruk należy złożyć do właściwego Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (osobiście, pocztą lub elektronicznie). Nabór wniosków w aktualnej edycji ruszył 31 marca 2025 r. i ma charakter ciągły – dokumenty można składać na bieżąco aż do 31 grudnia 2027 r., a same inwestycje muszą zostać zrealizowane w ciągu 24 miesięcy od przyznania dotacji.

Nowa odsłona programu Czyste Powietrze wprowadziła szereg zmian upraszczających procedury i podnoszących dostępność dotacji. Wniosek jest teraz prostszy, ograniczono liczbę wymaganych dokumentów i załączników, a gminy otrzymały większą rolę w pomocy wnioskodawcom. Najważniejszą zmianą (jak wspomniano wyżej) jest wymóg dołączenia audytu energetycznego – bez niego nie uzyskamy dofinansowania. Ponadto program zaostrzył kryteria techniczne: po zakończeniu prac modernizacyjnych budynek musi osiągnąć określony standard energetyczny (zmniejszone zapotrzebowanie na ciepło), co zostanie zweryfikowane poprzez obowiązkowe świadectwo charakterystyki energetycznej domu. Ma to zapewnić, że dotacje przekładają się na realną poprawę efektywności energetycznej budynków, a nie tylko wymianę urządzeń bez ocieplenia.

Zakres dotacji – co obejmuje program?

Program Czyste Powietrze oferuje dofinansowanie bardzo szerokiego zakresu prac termomodernizacyjnych, obejmujących zarówno elementy “twarde” (inwestycyjne), jak i niezbędną dokumentację energetyczną. Do kosztów kwalifikowanych, które mogą zostać objęte dotacją, należą m.in.:

Wymiana nieefektywnego źródła ciepła – likwidacja starego pieca (np. kopciucha na węgiel/drewno poniżej klasy) i zakup nowego, ekologicznego systemu grzewczego. Dotowane urządzenia to przede wszystkim pompy ciepła (powietrzne lub gruntowe), ogrzewanie elektryczne (maty grzewcze, piece akumulacyjne) oraz kotły na biomasę spełniające rygorystyczne normy emisji (np. kotły na pellet z certyfikatem Ecodesign). Uwaga: od r. całkowicie wykluczono dofinansowanie kotłów gazowych i olejowych – nie otrzymamy już dotacji na wymianę źródła ciepła na kocioł gazowy czy olejowy. Program wspiera teraz tylko zero- i niskoemisyjne systemy grzewcze (pompy ciepła, elektryczne, biomasa) lub podłączenie do sieci ciepłowniczej, aby promować odejście od paliw kopalnych.
Ocieplenie i uszczelnienie budynku – wszelkie prace termomodernizacyjne poprawiające izolacyjność przegród. Dotacją objęte jest docieplenie ścian zewnętrznych, dachów/poddasza, stropów, podłóg na gruncie, a nawet fundamentów, jeśli to przewidziano. Finansowana jest także wymiana okien i drzwi zewnętrznych (w tym drzwi garażowych) na nowe o lepszych parametrach termicznych – oczywiście zgodne z wymaganiami programu co do maksymalnego U okien/drzwi. Dzięki tym inwestycjom zmniejszamy straty ciepła przez przegrody i poprawiamy szczelność budynku, co bezpośrednio obniża zapotrzebowanie na energię do ogrzewania.
Instalacja wentylacji mechanicznej z rekuperacją – program dofinansowuje montaż systemu wentylacji z odzyskiem ciepła, czyli rekuperatora wraz z kanałami i osprzętem. Taki system zapewnia stały dopływ świeżego powietrza do budynku przy minimalnych stratach energii, a odzyskane ciepło ze zużytego powietrza wraca do domu. Inwestycja w rekuperację poprawia komfort (świeże powietrze bez otwierania okien) i efektywność energetyczną, dlatego uznano ją za kwalifikującą się do wsparcia.
Modernizacja instalacji grzewczej i ciepłej wody użytkowej (CWU) – dotacja może objąć koszty przebudowy wewnętrznych instalacji centralnego ogrzewania oraz przygotowania ciepłej wody. Oznacza to, że wymiana starych grzejników na nowe, montaż termostatów, modernizacja rurociągów CO/CWU, zbiorników buforowych czy podgrzewaczy również kwalifikuje się do dofinansowania. Celem jest poprawa efektywności całego systemu grzewczego w budynku, aby nowo zainstalowane źródło ciepła (np. pompa) pracowało w optymalnych warunkach i nie traciło energii na niedomagające elementy instalacji.
Dokumentacja energetyczna – unikalną cechą programu jest finansowanie także usług eksperckich: Czyste Powietrze pokrywa koszty sporządzenia audytu energetycznego przed realizacją prac oraz świadectwa energetycznego po ich zakończeniu. Jak wspomniano, można uzyskać refundację do 1600 zł na oba te dokumenty razem. Audyt energetyczny wskazuje najlepsze działania modernizacyjne dla danego budynku (co pomaga złożyć kompletny wniosek), zaś świadectwo energetyczne po modernizacji potwierdza osiągnięty standard energetyczny i redukcję zapotrzebowania na energię. Te dokumenty muszą być przygotowane przez uprawnionych specjalistów i stanowią część wymagań programu.

Ważne jest, że Czyste Powietrze nie pokrywa podatku VAT od powyższych wydatków – dotacja liczona jest od kwot netto, a VAT inwestor opłaca z własnych środków. Program ustanawia także limity maksymalnych kosztów kwalifikowanych dla poszczególnych inwestycji, co oznacza, że np. dofinansowanie ocieplenia domu czy zakupu pompy ciepła zostanie obliczone tylko do określonej kwoty za m² izolacji lub kW mocy urządzenia (nadwyżkę kosztów ponad limit pokrywa beneficjent). Szczegółowe limity jednostkowe są wyszczególnione w oficjalnym poradniku programu.

Uwaga: W poprzednich latach program Czyste Powietrze obejmował również montaż paneli fotowoltaicznych jako element termomodernizacji. Od roku nastąpiła zmiana – mikroinstalacje PV zostały wyłączone z tego programu. Jeżeli więc planujemy instalację fotowoltaiki, trzeba skorzystać z odrębnego programu (np. Mój Prąd), pamiętając jedynie, aby zakres tej inwestycji nie pokrywał się z pracami dotowanymi z Czystego Powietrza. Nowa edycja skupia się na poprawie efektywności energetycznej budynków i wymianie źródeł ciepła, stąd dotuje tylko te urządzenia i materiały, które spełniają rygorystyczne normy efektywności energetycznej oraz ekologiczne (w tym wszystkie montowane urządzenia muszą być fabrycznie nowe i zgodne z lokalnymi uchwałami antysmogowymi).

Poziomy dofinansowania i wysokość dotacji

Jedną z największych zalet programu Czyste Powietrze jest dostosowanie intensywności wsparcia do możliwości finansowych gospodarstw domowych. W edycji 2025 obowiązują trzy poziomy dofinansowania – podstawowy, podwyższony i najwyższy – różniące się kryteriami dochodowymi oraz maksymalnym udziałem dotacji w kosztach inwestycji. Zasadniczo im niższe dochody rodziny, tym większą część kosztów pokryje dotacja.

Poziom podstawowy: przeznaczony dla beneficjentów o rocznym dochodzie do 135 000 zł (liczonego dla osoby składającej wniosek, bez względu na liczbę osób w gospodarstwie). Na tym poziomie można uzyskać dotację do 40 % kosztów kwalifikowanych netto. W praktyce dofinansowanie wynosi kilkanaście–kilkadziesiąt tysięcy złotych, zależnie od zakresu prac (np. do około 50 tys. zł przy standardowym ociepleniu domu).

Poziom podwyższony: dla osób o umiarkowanie niskich dochodach miesięcznych – maksymalnie 2 250 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym lub 3 150 zł w gospodarstwie jednoosobowym. Na tym poziomie dotacja może pokryć do 70 % kosztów kwalifikowanych. Wymaga to weryfikacji dochodów wszystkich członków rodziny lub samotnie gospodarującego wnioskodawcy. Ten poziom finansowania może pokryć większość kosztów termomodernizacji – wcześniej maksymalne dotacje sięgały około 100–150 tys. zł, a w nowej edycji pozostawiono limit procentowy oraz ograniczenia jednostkowe cen.

Poziom najwyższy: adresowany do beneficjentów o najniższych dochodach. Kryterium to średni miesięczny dochód ≤ 1 300 zł na osobę w rodzinie wieloosobowej lub ≤ 1 800 zł w gospodarstwie jednoosobowym, albo prawo do określonych świadczeń socjalnych. Uprawnieni mogą uzyskać dotację do 100 % kosztów kwalifikowanych netto – pod warunkiem, że budynek ma bardzo niską efektywność energetyczną przed remontem, tj. zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania powyżej 140 kWh/m²/rok. Jeżeli budynek jest nieco lepszy energetycznie, maksymalna dotacja może być niższa niż 100 %.

Wprowadzenie powyższych poziomów z progami dochodowymi sprawia, że więcej osób o przeciętnych i niższych zarobkach może skorzystać z dofinansowania niż w poprzednich edycjach. Dla typowego gospodarstwa domowego z dochodami poniżej 135 tys. zł rocznie dostępna jest dotacja do 40 %, dla rodzin o niskich dochodach – do 70 %, a dla najuboższych (posiadających jednocześnie „najzimniejsze” domy) nawet 100 % pokrycia kosztów. Dotacja zawsze obejmuje koszty netto (bez VAT).

Przykłady dofinansowania:

Ocieplenie domu jednorodzinnego: Dotacja może pokryć do 40–70 % kosztów materiałów i robocizny (w zależności od poziomu dochodów), a dla najuboższych nawet 100 %. Przy wydatku 50 000 zł na kompleksowe ocieplenie budynku, właściciel o przeciętnych dochodach może otrzymać ~20 000 zł, a o bardzo niskich dochodach – do 35 000–50 000 zł dotacji.
Wymiana kotła na pompę ciepła: Koszt zakupu i montażu pompy ciepła jest znaczny, ale program oferuje dofinansowanie do 100 000 zł (w zależności od poziomu dochodu i mocy urządzenia). W wielu przypadkach dotacja pokrywa od 40 % do 100 % ceny zakupu i instalacji.
Wentylacja mechaniczna z rekuperacją: Koszt instalacji rekuperatora (~20–40 tys. zł) może zostać zrefundowany w 40–70 %, co daje realny zastrzyk 8–28 tys. zł dla uprawnionych beneficjentów.
Audyt i świadectwo energetyczne: Koszt audytu (~480–840 zł) i świadectwa (~160–280 zł) praktycznie w całości pokrywa program – razem do 1 120 zł. Dzięki temu inwestor otrzymuje profesjonalne opracowania praktycznie za darmo, ułatwiające uzyskanie dotacji i późniejsze rozliczenie efektów.

Program przewiduje także możliwość uzyskania pożyczki preferencyjnej na cele termomodernizacji (obok dotacji) oraz tzw. prefinansowanie części kosztów – czyli wypłatę zaliczki do 70 % przewidywanej dotacji z góry dla beneficjentów o niższych dochodach. Takie rozwiązanie pomaga sfinansować inwestycję osobom, które nie dysponują własnymi środkami. Prefinansowanie jest realizowane we współpracy z gminami i dotyczy poziomu podwyższonego i najwyższego.

Dotacja zasadnicza wypłacana jest po zakończeniu prac i przedstawieniu faktur – jednorazowo lub w maksymalnie trzech transzach, jeśli prace są realizowane etapami. Dzięki temu nawet inwestycje o większej skali mogą być rozłożone finansowo, a beneficjent nie musi samodzielnie ponosić całego kosztu przed rozpoczęciem modernizacji.

Podsumowując, Czyste Powietrze oferuje bardzo atrakcyjne finansowanie dla inwestorów planujących ocieplenie domu i wymianę źródła ciepła. Procedury zostały uproszczone, progi dochodowe podniesione, a poziomy dofinansowania zwiększone, aby więcej osób mogło skorzystać z programu. W zamian wymagane jest podejście kompleksowe – wykonanie audytu, poprawa standardu energetycznego budynku i wybór urządzeń grzewczych o najwyższej efektywności (bez finansowania paliw kopalnych). Taka strategia win-win ma poprawić jakość powietrza w Polsce i jednocześnie przynieść gospodarstwom domowym ulgę finansową w postaci niższych kosztów ogrzewania.

Ulga termomodernizacyjna – dodatkowe korzyści podatkowe

Poza dotacjami, właściciele domów mogą skorzystać z ulgi podatkowej wspierającej przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Ulga termomodernizacyjna funkcjonuje od roku i pozwala odliczyć od podstawy opodatkowania wydatki poniesione na modernizację energetyczną budynku jednorodzinnego. Co ważne, można z niej korzystać równolegle z programem Czyste Powietrze – odliczeniu podlegają jednak tylko te koszty, które zostały pokryte z własnej kieszeni (dotacji nie odliczamy).

Kto ma prawo do ulgi? Z ulgi termomodernizacyjnej mogą skorzystać właściciele lub współwłaściciele domów jednorodzinnych, którzy realizują projekt termomodernizacji i ponoszą związane z tym wydatki. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym PIT za rok, w którym poniesiono wydatki (lub w kolejnych latach, maksymalnie w ciągu lat od końca roku rozpoczęcia inwestycji, jeśli kwota odliczenia jest wysoka).

Jakie wydatki można odliczyć? Katalog jest szeroki i zasadniczo pokrywa się z typowymi kosztami modernizacji domu. Są to m.in.: wydatki na ocieplenie przegród budynku (materiały izolacyjne, systemy ociepleń – np. styropian, wełna, kleje, tynki), wymianę okien i drzwi na energooszczędne, montaż instalacji OZE (np. kolektorów słonecznych, pomp ciepła, paneli fotowoltaicznych) oraz modernizację źródeł ciepła i instalacji grzewczych (np. zakup i instalacja kotła, zbiornika akumulacyjnego, termomodernizacja komina, wymiana grzejników). Od roku wprowadzono jednak pewne zmiany: wydatki na kotły gazowe i olejowe oraz ich osprzęt (zbiorniki) nie podlegają odliczeniu. Jednocześnie rozszerzono katalog ulgowych inwestycji o nowe urządzenia OZE, jak np. magazyny energii, oraz doprecyzowano, że odliczać można też koszty audytu energetycznego czy dokumentacji projektowej termomodernizacji (te ostatnie były już wcześniej uwzględniane w praktyce).

Ile można odliczyć? Maksymalna kwota wydatków podlegających odliczeniu to 53 000 zł na osobę (niezależnie od liczby posiadanych budynków. W przypadku małżeństwa, jeżeli oboje są współwłaścicielami domu — każdy z nich ma własny limit, co daje do 106 000 zł łącznie.
Ulga zmniejsza podstawę opodatkowania (dochód/przychód), a realna oszczędność podatkowa zależy od stawki podatku, jaką płaci podatnik. Przy maksymalnym odliczeniu 53 000 zł oszczędność wyniesie:

przy skali podatkowej 12% → do ok. 6 360 zł
przy skali podatkowej 32% → do ok. 16 960 zł
przy podatku liniowym 19% → do ok. 10 070 zł

Jeśli wydatki poniesione w danym roku podatkowym przekroczą limit 53 000 zł, nadwyżkę można rozłożyć i odliczyć przez kolejne lata — łącznie przez maksymalnie 6 lat licząc od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek.

Warunki formalne: Aby skorzystać z ulgi, należy ukończyć przedsięwzięcie termomodernizacyjne w ciągu lat od końca roku, w którym poniesiono pierwszy wydatek objęty ulgą. Trzeba również posiadać faktury VAT dokumentujące wszystkie odliczane zakupy i usługi – wystawione na podatnika korzystającego z ulgi. Urząd skarbowy ma prawo poprosić o te faktury w razie kontroli, dlatego istotne jest zbieranie i przechowywanie całej dokumentacji kosztów. Oczywiście odliczeniu nie podlegają dotacje ani pożyczki umarzalne – tylko środki własne wydane na termomodernizację.

Ulga termomodernizacyjna stanowi znakomite uzupełnienie programów dotacyjnych. Pozwala ona odzyskać poprzez niższy podatek część kwoty, którą musieliśmy wyłożyć sami (np. różnicę między całkowitym kosztem a otrzymaną dotacją). W połączeniu z Czystym Powietrzem można dzięki temu sfinansować inwestycję naprawdę korzystnie: najpierw dotacja pokrywa znaczną część kosztów, a następnie od pozostałej sumy odliczamy ulgę w rocznym PIT. W roku ulga pozostaje ważnym instrumentem wsparcia dla inwestujących w efektywność energetyczną – zachęca do podejmowania takich inwestycji i obniża ich koszty końcowe. Co ważne, skorzystanie z ulgi nie wyklucza korzystania z dotacji (i vice versa), trzeba jedynie pamiętać o nieodliczaniu części sfinansowanej przez Fundusz.

Podsumowanie

Przeprowadzenie termomodernizacji domu krok po kroku – od rzetelnej oceny i audytu, poprzez zaplanowanie i realizację prac, aż po uzyskanie dofinansowania – to proces, który może wydawać się złożony. Jednak zrozumienie logiki kolejnych etapów i dostępnych form wsparcia znacznie ułatwia to zadanie. Dzięki odpowiedniej kolejności działań (najpierw izolacja, potem wymiana źródeł ciepła itp.) osiągniemy maksymalne oszczędności energii i unikniemy zbędnych kosztów. Wykorzystanie zaś programów takich jak Czyste Powietrze oraz ulgi podatkowej sprawia, że inwestycja staje się finansowo dostępna i opłacalna.

Pamiętajmy, że termomodernizacja to inwestycja w przyszłość: dobrze ocieplony, energooszczędny budynek generuje niższe rachunki przez długie lata, jest zdrowszy i bardziej komfortowy dla użytkowników oraz bardziej ekologiczny. Modernizując swoją nieruchomość, działamy zatem z korzyścią zarówno dla siebie, jak i dla środowiska. W dobie rosnących cen energii i zaostrzających się standardów klimatycznych takie działania stają się wręcz koniecznością w sektorze budowlanym.

Na koniec warto podkreślić, że każda inwestycja powinna być dobrze skalkulowana. Jeśli rozważasz termomodernizację swojego budynku, skontaktuj się z ekspertami (audytorami energetycznymi, doradcami dotacyjnymi), którzy pomogą przejść przez cały proces. Firma Adenergo, jako doświadczony partner w obszarze efektywności energetycznej, świadczy pełne wsparcie – od wykonania audytu po pomoc w wypełnieniu wniosku o dotację. Inwestorom biznesowym (BB) oferujemy zaś indywidualne doradztwo przy modernizacji obiektów wielkopowierzchniowych i komercyjnych, aby również one spełniały najwyższe standardy energetyczne. Zajrzyj na naszą stronę aby poznać szczegóły oferty i orientacyjne koszty, lub skontaktuj się z nami bezpośrednio – wspólnie zadbamy o to, by termomodernizacja Twojego budynku przebiegła sprawnie i przyniosła oczekiwane rezultaty.